موسسه ریکن پژوهش به سبک سامورایی ها

“ریکن” که در بدو تاسیس، یک بنیاد پژوهشی خصوصی بود، امروز به بزرگترین و جامع‌ترین سازمان پژوهشی ژاپن در حوزه علوم پایه و کاربردی و یکی از مراکز پژوهشی قدرتمند در آسیا و جهان تبدیل شده است.

به گزارش ایسنا، پژوهش و نوآوری جزء مهم‌ترین ارکان پیشرفت علمی هر کشوری محسوب می‌شود؛ اما گاهی یک پژوهشگر به تنهایی، قادر به حل مساله و رویارویی با پژوهش‌هایی وسیع نیست و در این مسیر، نیازمند همراهی پژوهشگران از سایر رشته‌ها است. در پژوهش‌های میان‌رشته‌ای، متخصصان و پژوهشگران رشته‌های مختلف با یکدیگر تعامل و همکاری علمی مستمری دارند.

ضرورت انجام فعالیت‌های پژوهشی در سطح کلان‌تر و با حضور پژوهشگران رشته‌های مختلف، زمینه‌ساز شکل‌گیری موسسه‌های پژوهشی معتبر و بزرگی در جهان بوده است که ثمره تلاش آنها، انجام پژوهش‌های تاثیرگذار، کشفیات جدید و کمک به پیشرفت علم و دانش است.

پس از سفر به اروپا و بررسی موسسه‌های پژوهشی برتر این قاره از جمله “http://isna.ir/xdKpzW”>جامعه فرانهوفر (Fraunhofer-Gesellschaft) و “http://isna.ir/xdKRXX”>جامعه ماکس پلانک (Max-Planck-Gesellschaft) آلمان، “http://isna.ir/xdLPKK”>موسسه آی‌اچ‌ای دلفت (IHE Delft) هلند، “http://isna.ir/xdN6kr”>مرکز ملی تحقیقات علمی (CNRS) فرانسه، این بار یکی از معتبرترین موسسه‌های پژوهشی قاره آسیا را مورد بررسی قرار خواهیم داد. 

“ریکن” (RIKEN) بزرگترین سازمان پژوهشی جامع ژاپن است که به دلیل پژوهش‌های با کیفیت بالا در طیف متنوعی از رشته‌های علمی، در جهان شناخته می‌شود.

تاریخچه

ژوئن ۱۹۱۳، “ایچی شیبوساوا” (Eiichi Shibusawa) تاجر و صنعتگر برجسته ژاپنی، ۱۲۰ شخصیت برجسته این کشور را درتوکیو گردهم جمع کرد تا به سخنرانی شیمیدان برجسته، “جوکیچی تاکامین” (Jokichi Takamine)، کاشف “اپی‌نفرین” گوش دهند.

“تاکامین” در سخنرانی خود استدلال کرد که جهان در حال دور شدن از صنعت مکانیک و حرکت به سمت صنعت علمی – به معنای شیمیایی و فیزیکی – است و خواستار تاسیس یک موسسه پژوهشی ملی برای مطالعه علوم پایه در ژاپن شد.

در آن مقطع زمانی، انجمن “قیصر ویلهلم” برای پیشبرد علوم (Kaiser Wilhelm Society) در آلمان، موسسه “تحقیقات پزشکی راکفلر” و موسسه “کارنگی” در آمریکا، “انستیتو پاستور” در فرانسه تاسیس شده بودند. “تاکامین” معتقد بود که ژاپن برای رقابت در این جهان درحال پیشرفت، باید یک موسسه پژوهشی اختصاصی تاسیس کند.

“ریکن”، با نام کامل موسسه “پژوهش‌های فیزیکی و شیمیایی” (Institute of Physical and Chemical Research) در ۲۰ مارس ۱۹۱۷ توسط “شیبوساوا” و همراهی دانشمندان حوزه‌های مختلف، با الگوبرداری از انجمن “قیصر ویلهلم” برای پیشبرد علوم آلمان تاسیس شد و “دایروکو کیکوچی” (Dairoku Kikuchi)، دانشمند ریاضیدان ژاپنی به عنوان نخستین مدیر این موسسه پژوهشی انتخاب شد.

بنیانگذاران “ریکن” پس از ناکامی در دریافت بودجه از دولت، به بخش خصوصی روی آوردند و توانستند حدود ۲ میلیون ین برای اجرای پروژه جمع‌آوری کنند.

موسسه پژوهش‌های فیزیکی و شیمیایی به عنوان یک بنیاد خصوصی در منطقه “کوماگوم” (Komagome) توکیو تاسیس شد؛ اما به دلیل شرایط اقتصادی و تورم پس از جنگ جهانی اول، این موسسه با مشکلات مالی متعددی روبرو شد.

بهشتی برای دانشمندان

این شرایط نامساعد، چهار سال بعد و با انتصاب “ماساتوشی اوکوچی” (Masatoshi Okochi) به عنوان سومین مدیر “ریکن”، تغییر کرد. این مدیر جوان و خلاق تصمیم گرفت تا ساختار زیربنایی “ریکن” را کاملاً متحول و موسسه‌ای ایجاد کند که نمونه دیگری در ژاپن نداشته باشد.

در سال ۱۹۲۲ بخش‌های فیزیک و شیمی موسسه حذف شدند و یک سیستم کاملا متفاوت، جایگزین شد. در قالب این سیستم جدید که تا به امروز در “ریکن” برقرار است، هر آزمایشگاه مستقل توسط یک دانشمند ارشد اداره می‌شد و در این حالت، استقلال قابل توجهی برای مدیریت موضوعات پژوهشی، پرسنل و بودجه به آن دانشمند داده شد.

“شینیچیرو توموناگا” (Shinichiro Tomonaga) برنده جایزه نوبل فیزیک ۱۹۶۵، از جَو ایجاد شده در “ریکن” ناشی از تغییرات ساختاری توسط مدیر جدید، با تعبیر “بهشت دانشمندان” یاد می‌کند.

یکی دیگر از تصمیم‌های مدیریتی “اوکوچی”، راه‌اندازی گروهی از شرکت‌های تابعه بود که پیشرفت‌های ایجاد شده در “ریکن” را تجاری‌سازی کنند و در نتیجه این اقدام، این موسسه در دهه ۱۹۳۰ و اوایل ۱۹۴۰ با رشد قابل‌توجهی روبرو شد و دانشمندان جوان زیادی را پرورش داد.

سایه جنگ جهانی دوم بر فراز “ریکن”

در ۸ دسامبر ۱۹۴۱ ژاپن وارد جنگ جهانی دوم شد. در  حملات هوایی آمریکا در آوریل ۱۹۴۵ دو سوم ساختمان‌ها و تأسیسات “ریکن” ویران شد و در نهایت در اوت همان سال، جنگ جهانی دوم پایان یافت.

اما پایان جنگ جهانی دوم، پایانی بر دوران گسترش سریع “ریکن” بود. “ماساتوشی اوکوچی” در سال ۱۹۴۸ به عنوان جنایتکار جنگی دستگیر شد و اگرچه مدتی بعد آزاد شد، اما دیگر نتوانست به عنوان مدیر “ریکن”، به فعالیت خود ادامه دهد.

به لطف حمایت‌های دانشمند آمریکایی، “هری کلی” (Harry C. Kelly) و دوستی وی با مدیر جدید “ریکن”، “یوشیو نیشینا” (Yoshio Nishina)، “ریکن” از تعطیلی کامل نجات پیدا کرد. “ریکن” در قالب یک شرکت خصوصی با نام “کاکن” (KAKEN) در سال ۱۹۴۸ بازگشایی شد و با فروش دارو با حیات خود ادامه داد.

اما این سال‌های سخت با اتفاق‌های خوبی هم همراه بود. “هیدکی یوکاوا” (Hideki Yukawa) که در آزمایشگاه “یوشیو نیشینا” تحصیل کرده بود، به عنوان نخستین ژاپنی، موفق به دریافت جایزه نوبل فیزیک ۱۹۴۹ شد.

در سال ۱۹۵۸ این شرکت خصوصی به یک شرکت عمومی تبدیل شد و نام آن دوباره به “ریکن” تغییر پیدا کرد. با این اقدام، “ریکن” توانست به خط مقدم علم و فناوری ژاپن بازگردد.

“ریکن” پس از یک قرن

این سازمان پژوهشی که ابتدا در قالب یک بنیاد پژوهشی خصوصی در سال ۱۹۱۷ شکل گرفته بود، به سرعت رشد و توسعه پیدا کرد و امروزه، شامل شبکه‌ای از مراکز و موسسه‌های پژوهشی در کلاس جهانی است که در سراسر ژاپن درحال فعالیت هستند.

با گذشت بیش از یک قرن از زمان تاسیس، پژوهش‌های پیشگامانه و نوآورانه‌ای در طیف وسیعی از علوم طبیعی – از زیست‌شناسی علوم اعصاب تا فیزیک کوانتوم و علوم کامپیوتر – توسط دانشمندان و پژوهشگران “ریکن” انجام شده است.

“ریکن” در بسیاری از حوزه‌های علم شامل فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی، ژنومیک، علوم پزشکی، مهندسی، محاسبات با کارآیی بالا و علوم محاسباتی، و با همراهی ۴۸۵ شریک بین‌المللی، دستاوردهای قابل‌توجهی داشته است.

پردیس‌های اصلی این سازمان در “واکو”، “تسوکوبا”، “یوکوهاما”، “کوبه” و “هاریما” واقع شده‌اند. “ریکن” همواره تلاش کرده است تا بهترین امکانات را در اختیار دانشمندان و پژوهشگران خود قرار دهد و با ایجاد یک محیط پژوهشی بسیار باکیفیت، زمینه لازم برای پیشرفت پژوهشگران خود را فراهم کند.

ساختار نیروی انسانی و بودجه

بیش از ۳۰۰۰ نفر در پردیس‌های مختلف “ریکن” در سراسر ژاپن به عنوان کارکنان پژوهشی یا اداری ثابت، مشغول فعالیت هستند. تعادل جنسیتی کارکنان تقریباً ۶۰ درصد مرد و ۴۰ درصد زن است.

“ریکن” یک موسسه بین‌المللی است که بیش از ۶۰۰ پژوهشگر غیر ژاپنی از سراسر جهان در اختیار دارد. دو گروه بزرگ از پژوهشگران “ریکن”، از دو کشور همسایه چین و کره‌جنوبی هستند، در حالی که تعداد قابل توجهی از این افراد نیز، پژوهشگرانی از ایالات متحده، هند و کشورهای اروپایی هستند.

بخش عمده بودجه ۷۹۰ میلیون دلاری “ریکن”، توسط دولت ژاپن تامین می‌شود.

ساختار پژوهش

شناخته شدن “ریکن” به عنوان یک هاب پژوهشی درجه یک در سطح جهان، حاصل همکاری و پشتیبانی بین آزمایشگاه‌ها و مراکز پژوهشی پیشرفته‌ای است که در داخل و خارج از ژاپن درحال فعالیت هستند.

فعالیت‌های “ریکن” را می‌توان به چهار دسته اصلی تقسیم کرد: مراکز تحقیقات استراتژیک؛ مراکز زیرساخت پژوهشی؛ گروه پژوهش‌های پیشگام؛ گروه هاب علوم، فناوری و نوآوری.

این چهار گروه در یک سیستم پژوهشی یکپارچه با یکدیگر تعامل دارند و تمامی امکانات پژوهشی درجه یک برای برآوردن نیازهای ملی و اجتماعی در این سیستم جمع شده است تا از فعالیت‌های علمی در داخل و خارج از ژاپن حمایت کند.

افتخارات و دستاوردها

بزرگترین و جامع‌ترین سازمان پژوهشی ژاپن که زیرساخت‌ها و امکانات پژوهشی بسیار ممتازی را برای دانشمندان و پژوهشگران خود فراهم کرده است و به واقع، «بهشتی برای دانشمندان» است، کارنامه پُر افتخاری دارد که ثمره همین حمایت‌ها است و در اینجا به بخشی از این افتخارات اشاره می‌کنیم:

روز باز “ریکن”

یک روز در سال، پردیس‌های “ریکن” در قالب برنامه روز باز (Open Day)، پذیرای بازدیدکنندگان است و عموم مردم می‌توانند از آزمایشگاه‌ها و امکانات پیشرفته پژوهشی “ریکن” بازدید و در رویدادها و کارگاه‌های برنامه‌ریزی‌شده توسط این مجموعه، شرکت کنند.

این اقدام با هدف معرفی تلاش‌های صورت‌گرفته در مجموعه “ریکن” و آشنا کردن خانواده‌ها و به‌ویژه، دانش‌آموزان به عنوان «دانشمندان آینده ژاپن» با مباحث علم و فناوری صورت می‌گیرد.

منابع:

riken.jp

kobe.riken.jp

asahi.com

topuniversities.com

wikipedia.org

منبع خبر: خبر گزاری ایسنا
لینک مطالب دیگرخط کشی پارکینگلینک مطالب دیگرشیرآلات بهداشتی