اعتراف دیرهنگام اتحادیه اروپا به خطای راهبردی در اوکراین

تهران- ایرنا- با گذشت حدود۳ هفته از بحران اوکراین که منجر به آوارگی میلیون‌ها نفر شده، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا زبان به اعتراف گشوده و وعده‌های توخالی بروکسل را بسترساز این شرایط دانسته‌ است؛وضعیتی که می‌تواند شرایطی مشابه را برای بازیگرانی رقم بزند که به وعده‌های اتحادیه دل‌خوش کرده‌اند.

جنگ اوکراین که از اوایل اسفندماه آغاز شده تا به امروز در جریان است و  بر پایه بیانیه تازه کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، از آغاز حمله روسیه ۲.۷ میلیون نفر از اوکراین گریخته‌اند و نبرد همچنان با شدت ادامه دارد.

حال پس از نزدیک به سه هفته از آغاز جنگ، «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ناچار زبان به اعتراف گشوده و در مصاحبه با شبکه تلویزیونی فرانسوی «ال‌سی‌آی» گفته‌ است:  ما چیزهایی را پیشنهاد دادیم که نمی‌توانستیم، تضمین کنیم، به ویژه پیوستن اوکراین به ناتو. این هرگز محقق نشد. من فکر می‌کنم اشتباه بود که قول‌هایی دادیم که نتوانستیم به آن‌ها عمل کنیم.

رئیس دیپلماسی اروپا اعتراف کرد که «غرب در ایجاد روابط با روسیه اشتباهاتی داشته و فرصت نزدیک‌تر کردن روسیه به غرب برای بازداشتن آن را از دست داد.»

شرایط کنونی برایند تقابل غرب با روسیه به جای همکاری و تعامل است که گسترش ناتو به شرق را می‌توان در این راستا ارزیابی کرداز اظهارات بورل دو نکته مهم برداشت می‌شود؛ نخست اینکه اوکراین با وعده و وعیدهای یک دهه اخیر اتحادیه به ویژه پس از درگیری ۲۰۱۴ مسکو- کی‌یف بر سر کریمه، شرایط کنونی را رقم زده و با تداوم حمایت‌های مالی و تسلیحاتی بر دامنه آن خواهد افزود. دوم اینکه، شرایط کنونی برایند تقابل غرب با روسیه به جای همکاری و تعامل است که گسترش ناتو به شرق را می‌توان در این راستا ارزیابی کرد.

وعده‌های پوشالی به زلنسکی؛ عضویت در ناتو و اتحادیه

وعده‌های غرب مبنی بر الحاق اوکراین به اتحادیه اروپا و ناتو، بستر را برای فاصله گرفتن کی‌یف از شرق هموار کرد؛ وعده‌هایی که هرگز محقق نشد و نتیجه منفی نشست چند روز پیش سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا در ورسای، آب پاکی را روی دستان «ولودیمیر زلنسکی» رئیس‌جمهوری اوکراین و غرب‌گرایان این کشور ریخت.

سران ۲۷ کشورهای عضو اتحادیه اروپا با وارد شدن جنگ اوکراین به نقاط بحرانی خود، اواخر هفته گذشته در نشستی در کاخ ورسای فرانسه هرگونه الحاق سریع کی‌یف به اتحادیه اروپا را رد کردند.

در جریان این نشست، «مارک روته» نخست‌وزیر هلند با بیان اینکه برای عضویت اوکراین هیچ رویه سریعی وجود ندارد، گفت: با این حال ما مجدد تاکید داریم که می‌خواهیم با اوکراین همکاری کنیم.

همچنین «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهوری فرانسه که ریاست دوره‌ای شورای اتحادیه اروپا را برعهده دارد، با رد این موضوع گفت: آیا اکنون می‌توانیم روند الحاق را برای کشوری که در حال جنگ است باز کنیم؟ فکر نمی‌کنم. آیا باید در را ببندیم و بگوییم هرگز؟ این هم ناعادلانه خواهد بود.

نتیجه منفی نشست چند روز پیش سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا در ورسای، آب پاکی را روی دستان «ولودیمیر زلنسکی» رئیس‌جمهوری اوکراین و غرب‌گرایان این کشور ریختبرآیند این نشست دور از انتظار نبود و درک این وعده‌های توخالی غرب باعث شده‌ بود که رئیس‌جمهوری اوکراین از همان ابتدای جنگ خطای محاسباتی خود را بپذیرد و در مواضع اعلانی به نقد رویکرد اروپا و ناتو بپردازد.

زلنسکی در ابتدای بحران، با انتشار یک پیام ویدئویی از طریق حساب کاربری خود در فیسبوک تاکید کرد که «اوکراین در برابر روسیه تنها مانده‌ است» وی با تاکید بر این که رهبران هر ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا می‌ترسند، تصریح کرد: «همه آنها می‌ترسند در حالی که ما نمی‌ترسیم و از صحبت درباره وضعیت بی‌طرف با روسیه ابایی نداریم؛ با این حال کدام تضمین‌های امنیتی به ما داده خواهد شد؟ چه کسی آن را تضمین خواهدکرد؟»

آمریکا و اروپا که در سال‌های اخیر با تجهیز نظامی و کمک مالی کی‌یف، سران اوکراین را برای مقابله با روسیه آماده می‌کردند، اینک کنار گود ایستاده‌ و نظاره‌گر سقوط کی‌یف هستند.

از نگاه ناظران، ارسال جنگ‌افزارها و کمک‌های مالی غربی در بحبوبه بحران نیز بیشتر به منظور فرسایشی شدن نبرد و تضعیف روسیه به عنوان رقیب قدرتمند صورت می‌گیرد تا در راستای همکاری راهبردی با اوکراین به عنوان متحدی در شرق قاره سبز.

بازی اتحادیه با بازیگران در صف الحاق

همان گونه که یارگیری ناتو در شرق اروپا و تحریک این کشورها از سوی غرب مبنی بر پیوستن به ائتلاف نظامی به بحران کنونی اوکراین ختم شد، احتمال تکرار رخدادهای ناگوار مشابه در صورت تداوم رویکرد کنونی سران ناتو و آمریکا دور از ذهن نیست؛ موضوعی که در اظهارات اخیر بورل هویدا بود و وی در کنار اوکراین از وعده عضویت گرجستان در ناتو سخن به میان آورد.

پیشتر نیز شاهد هشدار مسکو به برخی کشورهای منتظر الحاق به ناتو بودیم و وزارت خارجه روسیه در ابتدای بحران به  دو کشور فنلاند و سوئد هشدار داده بود که پیوستن به ناتو برای آنها عواقب جدی نظامی و سیاسی خواهد داشت؛ پیامی با این محتوا که در صورت عدم تجدیدنظر اتحادیه و ناتو در سیاست‌های خود، بحران‌های دیگری به بحران کنونی افزوده خواهد شد.

در حالی سران بروکسل در ورسای فرانسه، عضویت اوکراین را در اتحادیه اروپا رد کرده‌اند که این بازی چندین دهه است در برابر برخی دیگر از کشورها همچون ترکیه به اجرا درآمده‌ و ترکیه باوجود حضور در ناتو، همچنان نتوانسته عضو اتحادیه شود.

در حالی سران بروکسل در ورسای فرانسه، عضویت اوکراین را در اتحادیه اروپا رد کرده‌اند که این بازی چندین دهه است در برابر برخی دیگر از کشورها همچون ترکیه به اجرا درآمده‌ و ترکیه باوجود حضور در ناتو، نتوانسته عضو اتحادیه شوددرخواست رسمی ترکیه برای پیوستن به جامعه اروپا (نهادی که بعدها به اتحادیه اروپا تبدیل شد) در ۱۴ آوریل ۱۹۸۷ ارائه شد. ترکیه از ۱۲ دسامبر ۱۹۹۹ به‌طور رسمی به عنوان کاندید عضویت در اتحادیه شناخته شد. مذاکرات برای الحاق ترکیه از ۳ اکتبر ۲۰۰۵ آغاز شد که به نظر می‌رسید، روند عضویت کامل ترکیه، یک دوره ۱۰ ساله طول کشد، اما اکنون این اتفاق رخ نداده‌ است.

در جریان نشست سوم تیر امسال سران ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا در بروکسل، چند مساله و محور مهم از سوی سران قاره سبز مورد بررسی قرار گرفت؛ مسائلی همچون روابط اروپا – روسیه، روند مهاجرت، پیامدهای اقتصادی شیوع گسترده ویروس کرونا و مباحث مرتبط با توافق اتحادیه گمرکی با ترکیه.

پیش از برگزاری این نشست، «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه در تماس تلفنی با «اورسلا وندرلین» رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، خواستار آن شده‌ بود که اتحادیه اروپا، نگاهی جدی به روند عضویت ترکیه داشته‌ باشد، اما شواهد نشان می‌دهد که اروپایی‌ها به دلایل مختلف از پذیرش ترکیه با بهانه‌های مختلف طفره می‌روند.

اتحادیه اروپا اگر چه در ظاهر بر مسائلی که اشاره شد از قبیل مناسبات آنکارا و مسکو، اختلاف نظر سیاسی و حقوقی با ترکیه را موانع الحاق این کشور به اتحادیه جلوه می‌دهد اما از نگاه ناظران مهمترین دلیل، اختلاف هویتی- فرهنگی است؛ اتحادیه اروپای ۲۷ عضوی مسیحی با جمعیت ۴۵۰ میلیون نفری، الحاق ترکیه مسلمان ۸۴ میلیونی با زبان و فرهنگ متفاوت را بر نمی‌تابد و آن را مانعی در برابر ایجاد هویت واحد اروپایی می‌داند؛ هویتی که هنوز شکل نگرفته و سران بروکسل  امیدوارند در نهایت بتوانند به آن دست یابند.

بنابراین زمان آن رسیده که سران آنکارا پس از حدود چهار دهه معطلی و وعده‌های پوشالی اتحادیه، با این واقعیت کنار بیایند که اتحادیه اروپا به دلایلی که اشاره شد، حاضر به پذیرش این عضو نامتجانس و ناسازگار در کنار اعضای اتحادیه نیست و تنها از اهرم الحاق برای مهار آنکارا و دور نگهداشتن این کشور از جبهه شرقی استفاده می‌کند.

نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است

آخرین بروزرسانی سایت: 1400-12-18 19:40